Jaki jest stosunek internautów do piractwa treści audiowizualnych? Co o nim myślą? Czy są świadomi zagrożeń związanych z korzystaniem z nielegalnych źródeł? Jakie mamy jako społeczeństwo wyobrażenie na temat skutecznych metod walki z piractwem? Piracki serwis wideo? Nie, dziękuję. Wybieram bezpieczne! z badania postaw społecznych na temat piractwa internetowego treści audiowizualnych
Kwestie postawy społecznej wobec pirackich serwisów internetowych oferujących treści wideo lub transmisje telewizyjne oraz świadomości na temat specyfiki zjawiska zostały zbadane przez Stowarzyszenie Sygnał, które zrzesza rynek audiowizualny w zakresie działań na rzecz ochrony własności intelektualnej. Poprzednie analizy dotyczące zarówno ekonomicznego wymiaru kradzieży treści audiowizualnych, jak i społecznych aspektów związanych z korzystaniem z nielegalnego obiegu realizowane były ponad 5 lat temu. Tegoroczne badanie umożliwiło ocenę zmian jakościowych w postawach internautów jakie nastąpiły podczas ostatniej dekady.
Kluczowe zmiany w opiniach i postawach społecznych wobec piractwa dotyczą wzrostu świadomości zagrożeń związanych z korzystaniem z nielegalnych źródeł i negatywnych skutków związanych z ich funkcjonowaniem, zarówno dla poszkodowanych, głównie okradanych twórców, jak i użytkowników, którzy korzystają z nielegalnie udostępnionych treści. W efekcie trzykrotnie więcej badanych ma negatywny stosunek do piractwa niż pozytywny.
Internauci coraz bardziej krytyczni wobec piractwa
44% ankietowanych miało negatywny bądź zdecydowanie negatywny stosunek do piractwa internetowego. Na taką odpowiedź zdecydowała się najliczniejsza grupa respondentów. Tylko 15% ankietowanych miało pozytywny stosunek do zjawiska, a pozostałe 40% nie ma wyraźnie sprecyzowanej postawy wobec piractwa. Stosunek ten różnił się istotnie między poszczególnymi grupami respondentów. Bardziej krytyczną postawę wobec piractwa mają kobiety – zdecydowanie negatywny stosunek do zjawiska miało 27% kobiet wobec 20% mężczyzn. Z kolei pozytywne podejście do piractwa miało jedynie 11% kobiet, w porównaniu do 20% mężczyzn. Różnice w podejściu są także wyraźnie skorelowane z wiekiem – im starsza grupa respondentów, tym bardziej negatywne jest podejście do piractwa treści wideo.
Z czym kojarzy się piractwo
Najczęstszym skojarzeniem z piractwem są darmowe usługi, pomimo że większość serwisów oferujących nielegalne treści prowadzi tę działalność w celu zysku, także poprzez pobieranie opłat od użytkowników. Przekonanie o nieodpłatności treści nielegalnie udostępnionych podziela 42% ankietowanych. Na drugim miejscu plasują się opinie, iż piractwo jest niebezpieczne oraz nieetyczne. Jest to istotna zmiana w postrzeganiu społecznym piractwa – co trzeci badany podziela taki pogląd. Co piąty badany dostrzega, że serwisy pirackie oferują usługi kiepskiej jakości, podobna liczebnie grupa uważa korzystanie z nich za działanie naganne. Nadal silne jest przekonanie o powszechności korzystania z serwisów pirackich (25%) i ich popularności (25%), jednak traktując łącznie te odpowiedzi jest to istotny spadek względem badań prowadzonych w ciągu ostatniej dekady, kiedy przekonanie o powszechności zjawiska podzielało trzech na czterech badanych. Podobnie jak w pytaniu o generalny stosunek do piractwa, tak i tu zdecydowanie krytyczne podejście do tego typu nielegalnych usług mają respondenci ze starszych grup wiekowych. Z kolei młodsi częściej oceniają zjawisko za powszechne czy opłacalne. Odpowiedź oceniająca piractwo jako działanie moralnie niewłaściwe jest ściśle związane z wiekiem – każda kolejna wyższa grupa wiekowa wykazywała coraz większą wrażliwość na nieetyczność kradzieży treści audiowizualnych.
Skutki piractwa w opinii internautów
Wśród najbardziej negatywnych konsekwencji lub zagrożeń związanych z korzystaniem z pirackich serwisów wyróżniają się dwie odpowiedzi – zainfekowanie złośliwym oprogramowaniem (48%) oraz straty dla twórców (47%). Drugą grupą odpowiedzi pod względem popularności jest zagrożenie kradzieżą danych osobowych (34%) oraz wspieranie przestępczej działalności. W trzeciej grupie plasują się zagrożenia związane z wyłudzaniem pieniędzy (24%) czy negatywne konsekwencje prawne dla osób korzystających z takich serwisów (23%). Znacznie mniej osób wykazało wrażliwość na straty dla budżetu państwa (15%) czy poczucie wstydu i braku akceptacji otoczenia wobec takich działań (7%). Tylko 7% respondentów uznało, że nie ma negatywnych konsekwencji ani zagrożeń. Osoby z najwyższej grupy wiekowej częściej dostrzegają zagrożenia zarówno te bezpośrednio dotykające użytkownika (instalacja złośliwego oprogramowania, kradzież danych, wyłudzenie pieniędzy), jak i szerszą perspektywę (wspieranie działalności przestępczej).
Skutki piractwa w opinii internautów
W opinii badanych kluczową kwestią w eliminowaniu zjawiska piractwa jest przystępna cena za usługi w legalnych serwisach. Aż 40% badanych udzieliło takiej odpowiedzi. Zaraz na drugim miejscu wśród rozwiązań wskazywanych przez internautów plasuje się metoda blokowania pirackich serwisów przez dostawców Internetu (22%). Rozwiązanie to jest powszechnie stosowane już w ponad 30 krajach na świecie i wspierane przez regulatorów europejskich, chociaż nadal niewprowadzone w Polsce wobec serwisów naruszających prawa własności intelektualnej. Trzecią pod względem popularności odpowiedzią jest pociąganie do odpowiedzialności prawnej i karanie właścicieli serwisów pirackich. Zdecydowanie rzadziej wskazywano na rozwiązania koncentrujące się na działaniach skierowanych do samych użytkowników serwisów pirackich, zarówno jeśli chodzi o wymiar odpowiedzialności prawnej, ich karanie, jak i budowanie świadomości użytkowników na temat skutków piractwa internetowego.
Z jednej strony badanie pokazało, że internauci są coraz bardziej świadomi niebezpieczeństw związanych z korzystaniem z nielegalnych źródeł, jak instalacja złośliwego oprogramowania, kradzież danych użytkowników czy wyłudzenia ich pieniędzy. Pod tym względem zauważyć można radykalną zmianę wobec śladowej świadomości tych zagrożeń jeszcze kilka lat temu. Z drugiej jednak strony w społecznym odbiorze nadal wiedzie prym przekonanie, że treści pirackie są darmowe, a zatem nadal wiele osób ulega złudzeniu, że jeśli za coś płacą w Internecie to są to usługi legalne. To przekonanie jest nadal szeroko wykorzystywane przez internetowych przestępców.
TERESA WIERZBOWSKA
Prezes Zarządu Stowarzyszenia Sygnał
